Vader en zoon

Misschien komt het doordat ik na een lange tijd nu niet meer in de vaderrol zit. Of omdat ik aan het deel van mijn leven ben begonnen waarin het vaderschap minder belangrijk is. Of omdat ik En uit de bergen kwam de echo van Khaled Hosseini gelezen heb. Of omdat ik via-via hier in Frankrijk opeens de herinnering aan één van mijn vaders tegenkwam.

Regelmatig heb ik met mensen gesproken over hun vader. Als het jonge mensen zijn, hebben zij het over de vader die je als kind beleeft. Maar ik heb niet alleen een vader gehad, ik ben er zelf ook één. Of liever gezegd: ik heb een aantal vaders gehad. Maar van de drie vaders die een rol hebben gespeeld in mijn ontstaan en opgroeien, is er nooit een duidelijke geweest waaraan ik me kon spiegelen.
Veel mensen hebben zo'n onduidelijke vader. "Die man die zondags het vlees komt snijden". Daar hoeft niet eens een familiedrama met scheiding en zo achter te zitten. Veel vaders hebben het zo druk met hun "eigen ding", dat ze afwezig zijn.

Bij mij heeft de afwezige vader ervoor gezorgd dat ik de afgelopen twintig jaar heb lopen zoeken naar de manier waarop ik zelf vader zou moeten zijn. Moet een vader een macho zijn, een carrièrejager? Moet een vader hard en meedogenloos zijn of lief en betrouwbaar? Ik had geen voorbeeld, geen rolpatroon om me aan vast te houden, behalve in het negatieve. Ik wist dat ik niet de vader wilde zijn zoals mijn drie vaders.
Wat ik uiteindelijk voor type vader ben geworden kan ik niet goed zelf beschrijven. "Toegewijd", dekt misschien nog het best de lading, hoewel ook ik vaak mijn "eigen ding" deed, ten koste van aandacht voor de kinderen.

Het voordeel van een afwezige vader is dat ik zoon kon zijn zonder de ambities of verwachtingen van mijn vader mee te dragen. Van sommige zonen wordt verwacht dat ze verder gaan waar vader is opgehouden of erger nog: dat ze slagen waar vader gefaald heeft. Of ze worden geacht een bepaald beroep te kiezen. Aangezien er nooit een vader was die zich met me bemoeide heb ik vrije keuzes kunnen maken en dat was plezierig.
Ik heb mijn eigen zoon ook nooit belast door keuzes voor hem te maken. Ik probeer een zinvol voorbeeld te zijn, maar kan me goed voorstellen dat hij andere keuzes maakt.

De afgelopen jaren heb ik hem geleidelijk losgelaten, mijn zoon. Eerst door een half jaar in Zwitserland te gaan wonen en werken, waarbij hij in mijn huis bleef wonen. Toen ik terug kwam ging hij op kamers en nu ben ik alweer maanden in Frankrijk en viert hij het studentenleven in Utrecht. Het is haast niet voor te stellen dat het vrolijke babyhoofd dat boven de bad-emmer uitstak en het kereltje met stekelhaar dat zo goed gitaar speelde de voorloper zijn van deze man. Hij is langer en breder dan ik, die jonge man die mijn zoon is. Hij gaat gemakkelijker met mensen om dan ik ooit gedaan heb. Hij is relaxed en veel minder gespitst op het nakomen van verplichtingen dan ik, zonder nonchalant te zijn. Allemaal verbeteringen, wat mij betreft. En gelukkig is hij net zo gevoelig, heeft hij een hekel aan onrecht en een groot hart.

Ik ben trots op mijn zoon. Als ik daar al iets toe heb bijgedragen, geldt dat minstens evenveel voor zijn moeder. Ik ben er ook trots op dat we de opvoeding samen gedaan hebben, ondanks een vroege scheiding. Samen hebben we er voor gezorgd dat ik geen afwezige vader ben geworden.

En supertrots ben ik op het berichtje dat ik onlangs van hem kreeg: Ik vind het trouwens erg tof dat je doet wat je doet.
Dat is wederzijds, zoon.

Zwembadgasten

In een zwembad op een landgoed kom je van alles tegen. Vrolijk 'zwemmende' peuters, drijvend gehouden door een zwemvest, opblaasvleugeltjes, een zwemband en papa of mama natuurlijk. Zonaanbidders die uren in het zwembad liggen zonder ooit nat te worden.
De plonsers, die binnen 5 minuten gezwommen hebben, alweer afgedroogd zijn en op weg gaan naar elders. En dan natuurlijk de gewone badgasten die een duikje nemen, rustig opdrogen, een tijdschrift lezen, wat babbelen en weer eens een duikje nemen.
We hebben zelfs een semi-professionele Vlaamse zwemster in het bad gehad met een badpak dat er uit zag of het zonder haar ook wel hard kon.
En in het zwembad lijkt het alsof alle energieke plannen en voornemens langzaam wegsmelten. Sommigen nemen zich wel vijf keer voor om nu toch echt dat leuke dorpje te gaan bekijken, zonder van de handdoek af te komen.

's Morgens vroeg, als ik mijn rondje zwembad doe en met chemicaliën goochel kom ik regelmatig ongenode gasten tegen. Er zit namelijk een ingenieus systeem in de zwemmuur met een klepje dat maar naar één kant open kan. Achter het klepje zit een mandje dat drijvende dingen tegen moet houden, opdat het zwembad niet vol raakt met dergelijke dingen.
Als ik 's morgens de mandjes controleer blijken er regelmatig beestjes aan het zwemmen te zijn geweest bij maanlicht. Helaas het klepje door gezwommen en in het mandje gekukeld. En daar door chloordampen en verdrinking terechtgesteld. Meerdere veldmuisjes, padden, hagedisjes, een grote sprinkhaan en zelfs een vleermuis zijn zo op droevige wijze aan hun einde gekomen.

Het meest lastig zijn de dieren die halfdood uit het mandje gevist worden. Zo vond ik pas een pad die behalve met een stevige chloorvergiftiging ook nog met een half achterpootje door het leven moest. Nadat ik hem uit het mandje had gevist bleef hij amechtig hijgend in de zon liggen. Als goed rentmeester moest ik inschatten of het beestje ondraaglijk aan het lijden was en dus euthanasie verdiende of nog een zonnige toekomst voor zich had. Ik vind het moeilijk om voor god te spelen in dergelijke situaties. Zo heb ik ooit een halve dag in gewetensnood rondgelopen omdat de dierenarts me de keuze had geboden onze cavia te laten opereren -met kleine kans op succes- of te vermoorden. 'In laten slapen' zeggen we dan, want dat klinkt minder erg.
De cavia heeft mijn besluit niet overleefd, de pad heb ik zelf laten besluiten over zijn toekomst. Na een uurtje was hij verdwenen, maar helaas lag hij de volgende morgen weer in het chloorputje. Ik herkende hem aan zijn achterstompje. Hij had nu echt het pad naar de eeuwigheid gevonden.

Vanochtend trof ik een nieuwe zwartzwemmer aan: een kever. Hij was van het type dat je niet over het hoofd kon zien en dreef roerloos in het mandje. Toen hij na een voorzichtig porretje nog steeds niet bewoog heb ik hem opgepakt. Hij had de geest gegeven. Trots liet ik mijn vondst aan een paar gasten zien: de kever was helemaal gaaf en hij had zo'n mooi tangetje aan z'n kop. Hij kon zelfs nog op z'n pootjes staan zonder om te vallen. Een paar uur in het chloorwater zou hem ook wel van de ergste bacteriën verlost hebben, dus gaf ik hem een mooi plekje op tafel in mijn kamer. Een mooie gave zwarte kever van een centimeter of acht.

Toen ik na een werkzaam dagje weer terug kwam in mijn kamer, was de kever verdwenen. Het raam stond open, dus ik hoop dat hij nog kon vliegen nadat hij uit zijn chloorroes ontwaakt was. Toch maar even het bed controleren voor ik er straks in stap.

Het verhaal stopt, maar eindigt nooit.

De filosoof

Iedere dag zie ik weer iets minder goed. Als ik 's ochtends mijn ogen open doe wordt het zwart verruild voor donkergrijze vlakken, waarin ik met moeite de contouren van mijn kamer kan herkennen.

Systematiek en orde, daar komt het op aan als ik niet te vaak mijn schenen wil stoten. Gelukkig leer ik nog steeds snel, waardoor ik de dingen die ik nodig heb bijna intuïtief kan vinden, als ik ze tenminste terug op hun plaats heb gelegd.

Woonruimte delen met anderen maakt het er niet makkelijker op. Een achteloos geplaatste kruiwagen is voldoende voor de zoveelste blauwe plek op mijn scheenbenen. Ik kan nu eenmaal niet verwachten dat iedereen zich de hele dag bewust is dat er een slechtziende op het terrein rondloopt.

Samenleven met anderen heeft ook z'n voordelen. Ik hoef zelf niet te koken en er is altijd wel iemand in de buurt om een handje te helpen als ik dingen echt niet meer zelf kan. Maar ik vraag niet graag om hulp, het confronteert me zo met mijn afnemend vermogen om vrij te zijn.

Al van jongs af aan wist ik dat het deze kant op zou gaan. Afnemend gezichtsvermogen, een akelig vooruitzicht om het leven mee in te gaan. Voldoende tijd om acceptatie te oefenen, dat wel. Meestal lukt het me goed om het leven te accepteren zoals het is, maar die afhankelijkheid... Een nieuwe versie van Windows op mijn computer ontwricht me wekenlang. De computer is een belangrijk hulpmiddel en met programma's die tekst voor kunnen lezen of mijn spraak automatisch in mailtjes intypen kan ik tenminste nog op afstand communiceren. Wanneer dat wegvalt wordt het isolement een stuk voelbaarder.

Wel zuur is dat die hulpprogramma's voor exorbitante prijzen over de toonbank gaan en dat ik van de verzekering maar ééns in de drie jaar een nieuwe versie mag kopen. Dat geeft me de keuze tussen 1600 euro uitgeven of de computer een jaar laten staan, want het hulpprogramma werkt niet onder de nieuwe versies van Windows.

Waar ik ook niet snel aan wen is dat ik de lichaamstaal van mensen niet kan zien. Eten blijft een puzzel, zeker als er nog maar een paar stukjes op mijn bord liggen. Zo ben ik ongewild aan het knoeien en komen er vlekken op mijn kleren, die ik zelf niet kan zien. Als ik de reactie van de mensen om me heen zou kunnen lezen, zou dat meer zekerheid geven of ik er nog wel toonbaar uitzie. Ook tijdens gesprekken is het lastig om alles wat gezegd wordt op waarde te schatten als je er geen gezichtsuitdrukkingen bij ziet. En soms wordt er gelachen om iets dat ik gemist heb. Gek, maar zelfs na een half leven oefenen blijft dat soms pijn doen en duikt de twijfel op of ik wordt uitgelachen.

Misschien moet ik de strijd opgeven en met zo'n rood witte stok gaan lopen, als indicatie dat ik er niet helemaal serieus meer bij hoor. Maar zo lang ik dat uit kan stellen...

------------------------------------

Dit is niet mijn verhaal. Ik heb de vrijheid genomen om in de huid van Leo te kruipen, onze huisfilosoof. Leo is zo goed als helemaal blind. Blind worden lijkt me de ergste handicap die je kan overkomen. Ik sta liever mijn gehoor af of mijn benen dan het gebruik van mijn ogen.

Ik heb bijzonder veel respect voor de manier waarop Leo er mee omgaat. Soms zie ik de frustratie over z'n gezicht trekken, maar hij blijft altijd rustig. Hij weet wat hij wel en niet kan bijdragen aan het leven en de klusjes hier. Zo is hij een prima en gezellige afwaspartner en als er iets gesjouwd moet worden staat Leo klaar. Maar bovenal is hij gesprekspartner en bewaker van oprechtheid.

Behalve die acceptatie is er nog meer dat ik door Leo kan leren. Ik help hem graag bij dingen die hem moeite kosten. De kunst is om hem te helpen en niet de regie over te nemen, hem niet als onvolwaardig te behandelen. Geen dingen uit z'n handen trekken die hij met een beetje meer tijd en moeite gewoon zelf kan doen. Ik ben me er erg van bewust dat dat belangrijk is, maar het is moeilijk om niet in die valkuil terecht te komen. Gelukkig is Leo geen moeilijk mens en heeft hij een goed gevoel voor humor, dus ik mag foutjes maken.

Leo is een generatie ouder dan ik en denkt goed na over het leven en de betekenis van de dingen. Het is prettig om in een halfdonkere kamer te zitten na een klusje met de computer en onze visies op de Grote Vragen uit te wisselen. Want Leo's brein ziet heel scherp, daar kunnen mijn ogen en brein niet tegenop.

Het is een onverwacht kadootje om zo'n buurman te hebben op deze mooie plek.

------------------------------------

Het leven in Sablou is rustig deze week. De kamerdame is met de prinsesjes even op vakantie naar Nederland. Dat blijft toch een vreemd verschijnsel: je woont op een plek waar andere mensen heen komen om vakantie te vieren, maar toch ga je dan zelf ook nog op vakantie naar weer een andere plek. Ook ik ging vorig jaar van mijn woonplaats Val Sinestra, in het mooiste dal van Zwitserland, naar Toscane.

Ook geen groepen deze week, niet veel logées en weinig huisjes bezet. Dat geeft weer even tijd om achter de computer te kruipen, die gelukkig weer gerepareerd is.

En ik kan een lieve vriendin feliciteren die vandaag jarig is. Eva, een mooi kampvuur gewenst.

Het verhaal stopt, maar eindigt nooit.

Buitje

Het weer in de Dordogne kan heftig zijn. Felle zon en kletterende regen wisselen elkaar regelmatig binnen dezelfde dag af en vaak wordt de regen ook nog begeleid door een onweersbuitje. Voor mij heerljk weer, zonder grijze wolkendekens en miezerige druilerigheid.

Afgelopen vrijdag begon de dag grijs, met een wolkendek in het dal waaruit langzaam de heuvels tevoorschijn kwamen en het dorpje Fanlac aan de overkant zichtbaar werd. Daarna enorm mooie wolkenluchten en ter afsluiting van al het moois kwam er ook nog een vierdubbele regenboog tevoorschijn.
De rest van de dag was de lucht blauw en de zon heet, een goeie dag voor het zwembad. Maar aan het eind van de middag kwamen de donderwolken opzetten. Kleine zwarte wolkjes die over elkaar heen tuimelden en aangroeiden tot een steeds groter donkergijs wolkendek. Aan alles was te merken dat er een fink onweer aan zou komen en zoals gebruikelijk hier werden alle apparaten uit het stopcontact gehaald.

Net voor het eten op tafel stond barstte het los. Een gitzwarte wolk kwam onder de donkergrijze wolken door recht op ons af stormen. In tien minuten was het voorbij, maar die tien minuten waren genoeg om alle potplanten een stukje verderop neer te laten komen, de tuinstoelen vrolijk door de lucht te laten waaien en naar later bleek een stuk of vijf bomen te splijten. Het kinderfietsje op het binnenterrein bleef heel stoer gewoon op z'n plek staan.

Een stormachtig begin van het weekend. Toen ook alle stroom uitviel was ik blij dat ik mijn computer uit het stopcontact had getrokken. Stroomstoringen kunnen hier nog wel eens dagen duren, dus we gingen plannen maken om de diepvries leeg te eten voor alles bedorven zou zijn. Het was nog niet donker en afgezien van de bomen leek het mee te vallen. Alle daken hadden de storm goed doorstaan, alleen waren er wat zinkranden weggewaaid. Dat is serieus genoeg want het dak is hoog en lokale dakhazen kunnen er niet goed bij.
Daarna kwam het minder goede nieuws: er was een boom op een electriciteitskabel op het terrein gevallen en die kabel was naar beneden gekomen, waarschijnlijk gebroken. De prachtige avondlucht was nog wel een troost, maar met kaarsjes en zorgen stapten we ons bed in. Dat kon wel eens een weekje zonder electriciteit worden.

De volgende morgen was de opluchting groot toen bleek dat de kabel intact was. Wel naar beneden gevallen, maar niet gebroken. De EDF (Franse GEB) was bezig met het repareren van een kabel beneden in het dal en om drie uur zou alles het weer doen. Na een ochtend bomen zagen en sjouwen, zodat de gasten met de auto terug naar huis konden ging om drie uur inderdaad het licht weer aan. Maar in de werkplaats daarna ook snel weer uit. Eén voor één knalden de TL-buizen uit, met rookeffecten. De lampen in de gang knipperden alsof ze figureerden in een spannende film en in mijn kamer viel de net opgestarte computer uit.
Er was toch nog iets mis en dat misse zorgde er voor dat alle apparaten met een transformator (zo'n dikke zwarte stekker of zo'n blok op de grond) het niet meer deden. TL-buizen, inbouwspotjes, computers, internetapparatuur, USB opladers: alles hield er mee op en was niet meer aan de praat te krijgen.

De problemen met de electriciteit werden door een crisisteam van de EDF snel opgelost en waren we weer even onderdeel van de bewoonde wereld, maar met een boel kapotte apparaten. Vandaag verdween de electriciteit weer voor een groot deel van de dag. Het wordt weer eens duidelijk hoe afhankelijk we zijn van electriciteit. Ik wilde hard voor mijn eigen klanten aan het werk dit weekend, maar zonder electriciteit en zonder computer is daar weinig aan te doen. Ook meubels maken, waar ik voorzichtig aan begonnen ben, gaat niet vlot zonder apparaten. Vandaag dus bijna de hele dag gelezen, wat wel erg ontspannen was.

De electiciteitsvoorziening is nu weer hersteld en we kunnen inmiddels ook op één plaats het internet weer op, vandaar dat ik deze blog kan posten. Morgen naar de grote stad om nieuwe apparaten en computeronderdelen te kopen. Tien minuten storm, tien dagen werk. Heftig weer, het heeft zo zijn nadelen.